انواع عفونت های گوش

اوتیت خارجی (عفونت گوش خارجی)

این نوع عفونت معمولاً در مجرای گوش خارجی رخ می ‌دهد و به ‌دلیل ورود آب، آسیب پوستی یا قرار گرفتن در معرض عوامل آلوده ایجاد می ‌شود. علائم شایع شامل درد، خارش و ترشح از گوش است.

اوتیت میانی (عفونت گوش میانی)

شایع‌ ترین نوع عفونت گوش که معمولاً در کودکان دیده می ‌شود و به دلیل التهاب و تجمع مایعات پشت پرده گوش به وجود می‌ آید. این حالت با درد شدید، تب و کاهش شنوایی همراه است.

اوتیت داخلی (عفونت گوش داخلی)

نوعی نادر و شدید از عفونت که بر بخش داخلی گوش و عصب‌ های تعادل و شنوایی تأثیر  می‌ گذارد و ممکن است باعث سرگیجه، تهوع و کاهش شدید شنوایی شود.

دلایل عفونت گوش در کودکان

ساختار فیزیکی شیپور استاش

یکی از مهم ‌ترین دلایل شیوع عفونت گوش در کودکان، تفاوت در ساختار فیزیکی شیپور استاش (Eustachian tube) نسبت به بزرگسالان است. این مجرا که گوش میانی را به پشت حلق متصل می‌کند، در کودکان کوتاه ‌تر، باریک ‌تر و افقی ‌تر است. همین ویژگی ‌ها باعث می ‌شود ترشحات و میکروب ‌ها به ‌راحتی در آن جمع شده و تخلیه نشوند.

در نتیجه، با بسته شدن این مجرا به دلیل التهاب یا عفونت ‌های تنفسی، فشار در گوش میانی بالا رفته و محیطی مناسب برای رشد باکتری ‌ها و ویروس ‌ها فراهم می‌شود. این موضوع نقش مستقیم در بروز اوتیت میانی یا همان عفونت گوش میانی در سنین پایین دارد و نیاز به آگاهی و پیشگیری را افزایش می ‌دهد.

سرما خوردگی و عفونت ‌های تنفسی فوقانی

یکی از عوامل شایع در بروز عفونت گوش در کودکان، ابتلا به سرما خوردگی یا عفونت ‌های تنفسی فوقانی مانند آنفلوآنزا، گلو درد ویروسی یا التهاب سینوس‌ ها است. هنگام بروز این بیماری ‌ها، مجاری تنفسی و به ‌ویژه شیپور استاش دچار التهاب می ‌شوند و همین التهاب موجب مسدود شدن مسیر تخلیه مایعات از گوش میانی می‌ گردد.

 تجمع مایعات در این ناحیه محیطی مرطوب و گرم ایجاد می‌ کند که زمینه را برای رشد ویروس ‌ها و باکتری ‌ها فراهم می‌ سازد. به همین دلیل، اغلب کودکان پس از یک دوره سرما خوردگی، با درد گوش یا تب ناگهانی مواجه می ‌شوند که می ‌تواند نشانه‌ ای از بروز عفونت حاد گوش میانی باشد.

سیستم ایمنی ضعیف‌ تر

یکی از دلایل مهم بروز عفونت گوش در کودکان، ضعف نسبی سیستم ایمنی بدن آن ‌ها در مقایسه با بزرگسالان است. سیستم ایمنی در سال‌ های اولیه زندگی هنوز به ‌طور کامل توسعه نیافته و توانایی مقابله مؤثر با ویروس ‌ها و باکتری‌ ها را ندارد.

 همین عامل موجب می‌ شود که کودکان نسبت به عوامل بیماری‌ زا آسیب‌پذیرتر باشند و به ‌ویژه پس از ابتلا به بیماری ‌هایی مانند سرماخوردگی یا گلودرد، سریع‌ تر دچار عفونت گوش میانی شوند.

تقویت سیستم ایمنی کودک از طریق تغذیه مناسب، خواب کافی و واکسیناسیون به‌ موقع، نقش مؤثری در کاهش خطر ابتلا به این نوع عفونت‌ های رایج دارد.

تغذیه با شیشه شیر در حالت خوابیده

یکی از عادت ‌های رایج ولی نادرست که می‌تواند احتمال بروز عفونت گوش در کودکان را افزایش دهد، تغذیه با شیشه شیر در حالت خوابیده است. در این وضعیت، شیر یا مایعات مصرفی ممکن است به‌ راحتی وارد ناحیه پشت حلق شده و از طریق شیپور استاش به گوش میانی نفوذ کنند.

 تجمع مایعات در این ناحیه، محیط مناسبی برای رشد باکتری ‌ها فراهم می‌آورد و احتمال ابتلا به اوتیت میانی را افزایش می‌ دهد. برای پیشگیری از این مشکل، توصیه می ‌شود نوزاد یا کودک هنگام شیر خوردن در وضعیت نیمه ‌نشسته قرار گیرد و پس از آن نیز به ‌طور کامل باد گلوی کودک تخلیه شود تا از بازگشت مایعات به مجاری تنفسی و گوش جلوگیری شود.

حضور در مکان ‌های شلوغ مانند مهد کودک ‌ها

حضور مداوم کودکان در مکان‌ های شلوغ و بسته مانند مهد کودک ‌ها یا مراکز نگهداری جمعی، یکی از عوامل مؤثر در افزایش ابتلا به عفونت گوش محسوب می ‌شود. در چنین محیط ‌هایی، ویروس ‌ها و باکتری ‌های عامل سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سایر بیماری- ‌های تنفسی به‌سرعت بین کودکان منتقل می‌ شوند.

با توجه به اینکه این بیماری‌ ها مستقیماً بر عملکرد شیپور استاش تأثیر می‌- گذارند، احتمال بروز اوتیت میانی در کودکان افزایش می ‌یابد. تقویت بهداشت فردی، شستن منظم دست ‌ها، تهویه مناسب فضا و آگاهی مربیان می‌ تواند نقش مهمی در کاهش انتشار عوامل عفونی و پیشگیری از عفونت ‌های مکرر گوش در کودکان ایفا کند.

دلایل عفونت گوش در بزرگسالان

عفونت ‌های تنفسی یا سینوسی در بزرگسالان، یکی از دلایل رایج بروز عفونت گوش، ابتلا به عفونت‌ های تنفسی فوقانی یا سینوزیت مزمن است. هنگام سرما-خوردگی، آنفلوآنزا یا التهاب سینوس ‌ها، فشار در نواحی اطراف بینی و گلو افزایش می ‌یابد و این وضعیت می ‌تواند منجر به اختلال در عملکرد شیپور استاش شود. بسته شدن این مجرا مانع از تهویه مناسب گوش میانی شده و باعث تجمع ترشحات و رشد میکروارگانیسم‌ های بیماری ‌زا می‌ گردد.

 نتیجه این فرآیند، بروز درد گوش، کاهش شنوایی یا حتی عفونت حاد گوش میانی در بزرگسالان است. کنترل مناسب بیماری‌ های تنفسی و درمان به ‌موقع سینوزیت، نقش مؤثری در پیشگیری از عفونت‌ های گوش دارد.

آلرژی‌ ها

یکی از عوامل پنهان ولی مؤثر در بروز عفونت گوش در بزرگسالان، واکنش ‌های آلرژیک است. آلرژی ‌های فصلی، حساسیت به گرد و غبار، قارچ ‌ها یا حتی برخی مواد غذایی می‌ توانند باعث التهاب در راه ‌های تنفسی فوقانی و انسداد نسبی شیپور استاش شوند. این انسداد منجر به تهویه ناکافی گوش میانی و در نهایت، تجمع مایعات و رشد میکروب ‌ها در این ناحیه می ‌گردد.

 افراد مبتلا به آلرژی مزمن معمولاً بیش از دیگران در معرض ابتلا به اوتیت میانی مزمن یا عفونت‌ های گوش تکرار شونده قرار دارند. کنترل آلرژی با دارو های ضدالتهاب، پرهیز از عوامل محرک و پیگیری منظم پزشکی، می‌ تواند نقش کلیدی در پیشگیری از این نوع عفونت ایفا کند.

وارد شدن آب یا مواد آلوده به گوش

یکی از علل شایع و قابل پیشگیری عفونت گوش در بزرگسالان، ورود آب یا مواد آلوده به مجرای گوش خارجی است، به ‌ویژه در زمان شنا، دوش گرفتن یا استفاده از وسایل غیر بهداشتی برای تمیز کردن گوش. این نوع عفونت که به نام اوتیت خارجی یا گوش شناگر نیز شناخته می ‌شود، اغلب با درد، خارش، قرمزی و گاهی ترشح همراه است.

باقی‌ ماندن رطوبت در گوش محیطی مرطوب و گرم فراهم می ‌کند که شرایط مناسبی برای رشد قارچ‌ ها و باکتری ‌ها ایجاد می ‌کند. خشک کردن دقیق گوش پس از تماس با آب، استفاده از گوش‌ گیر های مخصوص شنا و پرهیز از ورود اجسام خارجی به مجرای گوش، از اقدامات مؤثر برای پیشگیری از این نوع عفونت محسوب می‌ شوند.

آسیب یا خراش به گوش خارجی

یکی از عوامل مهم بروز عفونت گوش در بزرگسالان، وارد شدن آسیب یا خراش به پوست حساس گوش خارجی است. استفاده نادرست از گوش‌ پاک ‌کن، ناخن یا اشیای تیز می ‌تواند باعث ایجاد زخم ‌های کوچک و باز شدن راه ورود باکتری‌ ها و قارچ ‌ها به داخل مجرای گوش شود.

 این آسیب‌ های پوستی به‌ ویژه در افرادی که به‌ طور مکرر گوش خود را دستکاری می‌ کنند یا در   محیط‌ های آلوده قرار دارند، احتمال ابتلا به اوتیت خارجی را افزایش می‌ دهد. رعایت بهداشت صحیح گوش، خودداری از وارد کردن اجسام خارجی و مراقبت ‌های به موقع از هر گونه آسیب پوستی، از بهترین روش ‌های پیشگیری از عفونت ‌های مزمن و حاد گوش به شمار می ‌آید.

سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار

یکی از عوامل مهم و کمتر مورد توجه در بروز عفونت گوش در بزرگسالان، سیگار کشیدن و قرار گرفتن مداوم در معرض دود سیگار است.

مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث تحریک و التهاب مخاط راه ‌های تنفسی و شیپور استاش می ‌شود که این امر عملکرد طبیعی تخلیه مایعات از گوش میانی را مختل می‌ کند. در نتیجه، ریسک تجمع ترشحات و رشد باکتری ‌ها در گوش افزایش یافته و احتمال بروز اوتیت میانی یا عفونت ‌های مکرر گوش در افراد سیگاری یا افرادی که در محیط‌ های آلوده به دود سیگار قرار دارند، بیشتر می‌ شود.

ترک سیگار و کاهش تماس با دود محیطی، گام مؤثری در حفظ سلامت گوش و پیشگیری از عفونت‌ های گوش است.

کاهش ایمنی بدن

یکی از دلایل مهم و کلیدی بروز عفونت گوش در بزرگسالان، کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن در مقابله با عوامل بیماری ‌زا است. بیماری‌ های مزمن مانند دیابت، سرطان یا استفاده طولانی‌ مدت از دارو های سرکوب ‌کننده سیستم ایمنی می ‌توانند موجب ضعف دفاع طبیعی بدن شوند.

این وضعیت باعث می‌ شود بدن نتواند به‌ خوبی ویروس ‌ها و باکتری ‌های عامل عفونت گوش را کنترل کند و در نتیجه احتمال بروز عفونت‌ های مکرر یا شدید گوش افزایش می ‌یابد. تقویت سیستم ایمنی از طریق تغذیه سالم، ورزش منظم و مدیریت بیماری‌ های زمینه ‌ای، نقش اساسی در پیشگیری و کنترل این عفونت‌ ها دارد.

علائم رایج عفونت گوش

درد گوش

درد گوش یکی از اولین و بارز ترین علائم عفونت گوش است که معمولاً به ‌صورت تیرکشیدن، احساس فشار یا سوزش در داخل یا اطراف گوش ظاهر می ‌شود. این درد ممکن است ناگهانی شروع شده و با شدت ‌های مختلف همراه باشد و اغلب با تب یا کاهش شنوایی همراه است، بنابراین نباید آن را نادیده گرفت.

تب

تب یکی از واکنش‌ های طبیعی بدن در مقابل عفونت گوش است و معمولاً به ‌عنوان نشانه ‌ای از التهاب و مبارزه سیستم ایمنی با عامل بیماری ‌زا ظاهر می ‌شود. بالا رفتن دمای بدن همراه با درد گوش، می ‌تواند نشان ‌دهنده عفونت حاد باشد و نیازمند بررسی و درمان سریع است.

کاهش شنوایی

کاهش شنوایی یکی از نشانه ‌های مهم عفونت گوش است که به دلیل تجمع مایعات و التهاب در گوش میانی رخ می ‌دهد و می ‌تواند باعث اختلال موقت در انتقال صدا شود. این علامت اغلب همراه با درد و احساس گرفتگی گوش بروز می ‌کند و در صورت تکرار یا تشدید، نیاز به مراقبت پزشکی دارد.

ترشح از گوش

ترشح از گوش، هر چند در همه موارد دیده نمی ‌شود، اما یکی از علائم واضح و هشدار دهنده عفونت گوش است که معمولاً ناشی از پارگی پرده گوش یا تجمع چرک در گوش میانی است. این ترشحات ممکن است شفاف، زرد یا سبز رنگ بوده و همراه با بوی ناخوشایند باشد که نیاز به مراقبت و درمان فوری دارد.

بی‌ قراری یا گریه (در کودکان)

بی ‌قراری و گریه مکرر در کودکان خردسال یکی از علائم شایع عفونت گوش است که ناشی از درد و ناراحتی در ناحیه گوش میانی است. این رفتار نشان ‌دهنده وجود التهاب و فشار در گوش بوده و معمولاً با لمس گوش یا تغییر وضعیت کودک تشدید می‌ شود و نیاز به بررسی سریع پزشکی دارد.

احساس پری یا گرفتگی در گوش

احساس پری یا گرفتگی در گوش یکی از نشانه ‌های شایع عفونت گوش است که به دلیل تجمع مایعات و التهاب در گوش میانی رخ می ‌دهد و باعث ایجاد حس فشار و انسداد در داخل گوش می ‌شود. این علامت ممکن است با کاهش موقتی شنوایی همراه باشد و نیازمند تشخیص و درمان به موقع است.

در پایان

عفونت گوش یکی از مشکلات شایع در میان کودکان و بزرگسالان است که بسته به محل درگیری، به سه نوع اصلی عفونت گوش خارجی، میانی و داخلی تقسیم می ‌شود. هر یک از این انواع علائم، دلایل و روش ‌های درمان خاص خود را دارند و تشخیص دقیق نوع عفونت نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. از التهاب گوش خارجی ناشی از ورود آب یا مواد آلوده گرفته تا عفونت گوش میانی در مدت سرما خوردگی و درگیری‌ های داخلی که می‌تواند بر تعادل تأثیر بگذارد، همه ‌ی این موارد نیاز به توجه و پیگیری پزشکی دارند. آگاهی از نشانه‌ ها، مراجعه به موقع به پزشک و رعایت نکات بهداشتی، بهترین راه برای پیشگیری و درمان مؤثر انواع عفونت‌ های گوش است.